Dịch Từ: “How Bank Can Bail Us Out Of The Climate Crisis” (link)
Nguyên Tác: Bill McKibben
Xuất Bản: The New Yorker Magazine – 25/11/2020
Dịch: Nguyễn Minh Hiếu (Nicolette)
Thứ 6 (ngày 20/11/2020), Tổng Kiểm Toán Tiền Tệ, Brian Brooks, đề xuất quy định cấm Ngân Hàng dựa vào ngành nghề kinh doanh để từ chối tín dụng với các doanh nghiệp hợp pháp. Brooks giải thích đây là nỗ lực ngăn chặn hành vi “Vũ khí hóa Ngân hàng”, và đảm bảo công bằng tiếp cận nguồn vốn cho các doanh nghiệp gây tranh cãi. Ông ví dụ các nhà tù tư nhân và xưởng sản xuất vũ khí là một trong những bên hưởng lợi, nhưng chắc chắn còn một nguyên do khác dẫn đến đạo luật này (cho dù nó có được áp dụng khi Chính Phủ Trump còn tại nhiệm hay không): các nhà vận động đang thuyết phục Ngân hàng dừng các khoản vay lớn cho ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch (NLHT). Cụ thể hơn, 5 trên 6 Ngân hàng lớn nhất của Mỹ đã thông báo dừng tài trợ cho dự án khoan dầu tại Khu Bảo Tồn Động Vật Hoang Dã Quốc Gia Bắc Cực, một dự án mà Trump tha thiết muốn khởi công trước khi ông rời nhiệm sở. (Bank of America là ngân hàng duy nhất còn lại, có lẽ vì họ không chắc việc tàn phá nơi sinh sống lớn nhất của động vật hoang dã ở châu Mỹ trên con đường đào thêm dầu mỏ và làm khí hậu nóng lên có đủ độc ác để thôi trục lợi hay không).
Thật sai lầm khi suy nghĩ rằng ngân hàng đang phân biệt đối xử với ngành công nghiệp NLHT. Họ đã cho ngành này vay hàng ngàn tỷ USD từ lúc ký hiệp định Khí Hậu Paris hồi 4 năm trước; riêng JPMorgan Chase đã đầu tư đến 250 tỷ. Gần đây, áp lực từ những chiến dịch như Stop the Money Pipeline (chiến dịch nơi tôi bị bắt bớ tại một chi nhánh của Chase hồi tháng 1) mới dần dần có tác dụng: tháng trước (tháng 10, 2020), Chase công bố họ sẽ “điều chỉnh” hoạt động vay vốn cho phù hợp với mục tiêu trong hiệp định Paris. Đó vẫn chỉ là một lời hứa suông – nên các nhà hoạt động cũng dự trù sẽ tiếp tục các chiến dịch bất tuân dân sự (civil disobedience) khi vắc-xin COVID-19 được phân phối, ngoài nhiều yếu tố khác.
Trong lúc đó thì ai cũng cần ngân hàng và dùng thẻ tín dụng. May thay, chúng ta vẫn có những lựa chọn khác ngoài những gã khổng lồ (những ngân hàng lớn). Các công đoàn tín dụng địa phương hầu hết đều không có dính líu tới ngành công nghiệp NLHT. Trụ sở tại Bờ Đông (nước Mỹ), Amalgamated Bank hoàn toàn không tiếp xúc với ngành công nghiệp NLHT, cũng như Beneficial State Bank, bên Bờ Tây. Trên mạng, Aspiration, một ngân hàng trên mọi phương diện trừ cái tên (tiền gửi được F.D.I.C (1) bảo hiểm), lấy tiêu chí “sạch” làm điểm nhấn. Cuộc thăm dò hồi đầu mùa thu của Aspiration cho thấy 39% cử tri sẵn sàng thay đổi ngân hàng/tài khoản nếu tiền gửi của họ không dùng để tài trợ dầu và khí đốt. (Aspiration cũng thiết lập một sản phẩm dành cho khách hàng thẻ tín dụng, họ có thể chọn làm tròn các giao dịch tới đồng đô la tiếp theo và đầu tư số xu này vào việc trồng cây hoàn toàn tự động.) Trong số các cơ sở cho vay lớn, Bank of the West, trụ sở ở San Francisco, là nổi bật hơn cả: công ty mẹ của ngân hàng này ở Pháp, BNP Paribas, từ lâu đã theo đuổi các chính sách đậm màu xanh. Gần đây, tập đoàn Conservation Alliance, gồm hơn 250 doanh nghiệp trong ngành công nghiệp ngoài trời, đã thông báo rằng họ sẽ chuyển từ Bank of America sang BOTW, vì ngân hàng này không cung cấp dịch vụ cho doanh nghiệp than, cát hắc ín, dầu đá phiến và hoạt động khoan dầu ở Bắc Cực.
Giải pháp toàn diện hơn có thể sẽ nằm trong một dự luật đề xuất bởi hai nữ nghị sĩ Alexandria Ocasio-Cortez, từ New York, và Rashida Tlaib, từ Michigan. Theo lời nhà báo Emily Steward từ Vox, dự luật “sẽ thúc đẩy việc thành lập các ngân hàng thuộc Nhà Nước trên khắp đất nước bằng cách hoạch định lộ trình khởi nghiệp, xây dựng cơ sở hạ tầng thanh khoản và thấu chi tín dụng thông qua Cục Dự Trữ Liên Bang, và đề ra các quy ước liên bang về quản lý.” Theo dự luật, các ngân hàng thuộc Nhà Nước cấp thành phố và tiểu bang không được cấp vốn cho ngành công nghiệp NLHT – hơn nữa, họ phải đáp ứng với các cơ hội phát triển địa phương, bao gồm việc vận dụng năng lượng gió và mặt trời trên khắp đất nước. (Ở Đức, 400 ngân hàng thuộc thành phố đã cung cấp đến 70% nguồn vốn cho công cuộc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo trên cả nước.) Tại Mỹ, thành lập ngân hàng thuộc Nhà Nước cũng từng có tiền lệ: ngân hàng tiểu bang tại North Dakota, vào năm 1919. Thật khó tưởng tượng chính khu công nghiệp fracking (thủy lực cắt phá), nơi được biết đến như là “North DaCOVID” vì sự thiếu nghiêm túc của các nhà lãnh đạo nơi đây với đại dịch, đã từng là trung tâm của tư tưởng tiến bộ. Tuy vậy, chính Chủ nghĩa Dân Túy (populism) đã dẫn đến sự thành lập của Bank of North Dakota hơn một thế kỷ trước. Đến nay, ngân hàng này vẫn báo lãi ngay cả khi phí suất tín dụng giảm do họ tham gia vào hoạt động vay vốn của các ngân hàng nhỏ và địa phương (đọc thêm về dự luật cho Ngân Hàng Nhà Nước tại ĐÂY – bản tiếng Việt sẽ có sớm nha).
Với tất cả những khủng hoảng chúng ta phải đối mặt, dự luật này khó mà trở thành trọng tâm. (Tuy nhiên, nên nhớ cả Tlaib và Ocasio-Corrtez đều nằm trong Ủy Ban Dịch Vụ Tài Chính của Hạ Viện, do Maxine Waters từ California làm chủ tịch). Nhưng ý tưởng này đang được phát triển và ủng hộ: năm ngoái, California thông qua luật cho phép mở Ngân Hàng Công tại tiểu bang này, với New Jersey thông qua ngay sau đó; một số sáng kiến tương tự cũng đang được vận động ở Pennsylvania, Oregon, và New Mexico. Ngân Hàng là gã khổng lồ tiếp tay tạo ra các khủng hoảng ngày nay, nhưng thật ly kỳ làm sao nếu hóa ra, Ngân Hàng cũng chính là giải pháp.
Leave a Reply